ผศ.ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ อาจารย์ประจำภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ร่วมเป็นคณะทำงานกับกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ตามคำสั่งคณะอนุกรรมการด้านบบริหารจัดการทรัพยากรทางทะเล ลงวันที่ 31 สิงหาคม 2563 เพื่อกำหนดแผนอนุรักษ์ระยะยาว 10 ปีด้านสัตว์ทะเลหายาก โดยมีอำนาจหน้าที่คือ จัดทำแนวทางการอนุรักษ์และแผนบริหารจัดการสัตว์ทะเลที่เป็นสัตว์สงวน สัตว์คุ้มครอง และสัตว์หายากและใกล้สูญพันธุ์ จัดทำมาตรฐานหลักเกณฑ์ และแนวทางการช่วยชีวิตสัตว์ทะเลที่เป็นสัตว์สงวน สัตว์คุ้มครองและสัตว์หายากและใกลัสูญพันธุ์ จัดทำมาตรฐานการเพาะเลี้ยงและการอนุบาลสัตว์ทะเลที่เป็นสัตว์สงวน สัตว์คุ้มรอง และสัตว์หายากและใกล้สูญพันธุ์ จัดทำมาตรฐานและแนวทางการเผยแพร่และประชาสัมพันธ์
ในวันที่ 16 มิถุนายน พ.ศ.2566 ผศ.ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัดิ์ ในฐานะประธานคณะทำงาน ร่วมประชุมและมีมติผ่านร่างประกาศท่องเที่ยวดูวาฬ จะเป็นกฏหมายนำร่องของไทยในการดูแลเรื่องท่องเที่ยวสัตว์ทะเลหายาก รวมทั้งมีการปรับแก้ระยะห่างของโดรนกับระยะห่างในน้ำ เพื่อความปลอดภัยของฉลามวาฬ นอกจากนี้ได้พิจารณาแผนอนุรักษ์ระยะยาว 10 ปี ครบถ้วนทุกหน่วยงาน ซึ่งหากได้งบประมาณตามขอ เรื่องนี้จะเป็นก้าวกระโดดของการดูแลสัตว์หายากไทย และมีรายงานสัตว์ทะเลหายาก ดังนี้
- ฉลามวาฬ - มีรายงานเรื่อยๆ ต้องอาศัยอาสาสมัครช่วยด้วย มีตายบ้างแต่ยังน้อยเมื่อเทียบกับประชากรที่พบ ตอนนี้กำลังเน้นก้าวต่อไป โดยอยากจะให้ชุมพรเป็นจังหวัดนำร่อง เพราะอยู่ไม่ไกลฝั่ง รวมทั้งกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งมีศูนย์ใหญ่อยู่ที่จังหวัดชุมพรด้วย
- พะยูน - พบ 273 ตัว เพิ่มมากกว่านี้เป็นไปได้ แต่ต้องดูสมดุลระหว่างพะยูนกับแหล่งหญ้าทะเล ซึ่งพะยูนมีคณะทำงานพะยูนแห่งชาติช่วยวางแผน ส่วนการอนุรักษ์ ได้กำหนดพื้นที่คุ้มครองพะยูนที่จังหวัดตรังเรียบร้อยแล้ว กำลังจะประกาศเพิ่มที่กระบี่และพังงา
- โลมาอิรวดีสงขลา - อยู่กระแสนิยม จึงมีการสำรวจต่อเนื่อง เริ่มเจอบ่อยขึ้น
- เต่า - ข้อมูลยังไม่ครบปี (งบประมาณ) แต่มีข่าวดีหลายอย่าง ได้แก่
- โรงพยาบาลสัตว์หายากระยองใกล้เสร็จแล้ว รักษาได้ 40 ตัว (ตอนนี้มีเต่าป่วยอยู่ 23 ตัว)
- ควรติดตามแม่เต่ามะเฟืองด้วยดาวเทียม ฯลฯ คงได้เริ่มในไม่ช้า (หากไม่ติดงบประมาณ)
- ปีนี้มีเต่าวางไข่ 13 รัง ลูกเต่ามะเฟืองลงทะเล 900+ ตัว - ฉลาม - ฉลามเสือดาวอยู่ระหว่างนำเสนอเป็นสัตว์คุ้มครอง การอนุรักษ์ฉลามต้องช่วยกันหลายทาง เพราะคณะทำงานสัตว์หายากฯเน้นสัตว์ที่มีกม.คุ้มครองแน่ชัด
- โรนิน - ไม่มีรายงานเลย
- วาฬสีน้ำเงิน - ได้รับกาอนุมัติเป็นสัตว์สงวนโดยคณะกรรมการสัตว์สงวน/คุ้มครองสัตว์ป่า เมื่อเป็นสัตว์สงวน เราต้องมีงานสำรวจพื้นฐานพื้นที่แรกคือเป็นทะเลห่างฝั่งรอบสุรินทร์สิมิลัน การอนุรักษ์รายตัวเริ่มจากมาตรการท่องเที่ยววาฬบรูด้า ในอนาคตจะหาทางขยายไปตัวอื่นๆ
การสำรวจ - ตอนนี้ได้โดรนใหญ่ 4 ตัว (UAV ปีกนิ่ง) ประจำการ 4 ศูนย์ (ระยอง ชุมพร ตรัง ภูเก็ต) แต่ละตัวครอบคลุมพื้นที่ 15 ตร.กม. ยังมีโดรนตัวเล็กประจำการทุกศูนย์ ผศ.ดร.ธรณ์ เชื่อว่าใน 1-2 ปีนี้ เราจะก้าวกระโดดในเรื่องการสำรวจสัตว์หายาก เพราะอุปกรณ์ที่ได้จาก MMPA ช่วยทำให้เรารุดหน้าไปได้
จุดเปลี่ยนสำคัญอีกประการคือการสำรวจสัตว์หายากห่างฝั่ง เป็นกลุ่มที่เราแทบไม่เคยมีข้อมูล แต่ต่อจากนี้คณะทำงานจะเริ่มกำหนดพื้นที่ และดำเนินการต่อไป